ಸದರಬಜಾರ್ ಕಾದಂಬರಿ ವಸ್ತು ಎಂಬತ್ತನೆಯ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬಂದಿರುವ ಸನ್ನಿವೇಶ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅಂದಿನ ಗಡಿಯ ಈಚೆ ಮತ್ತು ಗಡಿಯ ಆಚೆಯ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಭಾಷೆಯ ಎಲ್ಲೆ ಮೀರಿ ಜೀವಿಸಿದೆ. ಆ ಬದುಕಿನ ಹಲವು ಮಗ್ಗುಲಗಳ ಮಾನವೀಯ ಸಂಘರ್ಷ, ಅಸ್ಮಿತೆ, ಅಸಹಾಯಕ ಸ್ಥಿತಿಗಳು, ಹಸಿವು, ಕಾಮ, ಉದ್ಯೋಗ, ರಾಜಕಾರಣ, ಅರ್ಥ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುವ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಯತ್ನ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕಥಾನಾಯಕ ಒಂದು ಅಸೈನ್ಮೆಂಟ್ಗಾಗಿ ಗಡಿಯ ಆಚೆ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನು ಅನುಭವಿಸಿದ, ಅನುಭವಿಸುತ್ತ ಸಾಗುವ ಬದುಕು ಟ್ರಾವಲಾಗ್ ಮೂಲಕ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಡಗಿನಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಸದರಬಜಾರ್ ತನಕ ಸಾಗಿದ ಪಯಣ…
ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕಾದಂಬರಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರ. ಇಂದಿನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಕಾದಂಬರಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯೂ, ಜನಪ್ರಿಯವೂ ಆಗಿದೆ. 19ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ಹೊಸಗನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣಕಥೆ, ಪ್ರಬಂಧ, ಭಾವಗೀತೆ, ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ ಮೊದಲಾದ ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಹುಟ್ಟಿದಂತೆ ನಾವೆಲ್ ಎಂಬ ಪ್ರಕಾರ ಕಾದಂಬರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪ್ರಚುರವಾಯಿತು.
ಇಂತಹ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಅನೇಕ ಸಾಹಿತಿಗಳು ಪ್ರ‘ಾವಶಾಲಿಯಾಗಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಿರುವುದನ್ನು ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. ಇದು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಮಿನಿಕತೆ, ಸಣ್ಣಕತೆ, ನೀಳ್ಗತೆ, ಮುಂತಾದವುಗಳ ಮುಂದುವರೆದ ಭಾಗವೇ ಕಾದಂಬರಿ ಎಂದು ಹೆಸರು ಪಡೆದಿದೆ. ಈ ಕಾದಂಬರಿ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು, ಕ್ರಿಮಿಗಳು, ಕೀಟಗಳು, ವಸ್ತುಗಳು, ಸ್ಥಳಗಳು ಮುಂತಾದ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಕಥಾಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಪಾತ್ರವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಕಾದಂಬರಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕರು ತಮ್ಮ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಹೊರ ಹೊಮ್ಮಿಸಿರುವುದನ್ನು ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು. ಸ್ವತಃ ನಾಟಕಕಾರರಾಗಿ ಹೆಸರಾಗಿರುವ ಡಾ.ಡಿಎಸ್.ಚೌಗಲೆ ಅವರು ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಒಂದು ಕನ್ನಡ ಮರಾಠಿ ಜನರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ, ಅವರು ಬದುಕುವ ರೀತಿ ಕುರಿತ ಸದರ ಬಜಾರ್ ಎಂಬ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಅರ್ಪಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಸದರಬಜಾರ್ ಕಾದಂಬರಿ ವಸ್ತು ಎಂಬತ್ತನೆಯ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬಂದಿರುವ ಸನ್ನಿವೇಶ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅಂದಿನ ಗಡಿಯ ಈಚೆ ಮತ್ತು ಗಡಿಯ ಆಚೆಯ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಭಾಷೆಯ ಎಲ್ಲೆ ಮೀರಿ ಜೀವಿಸಿದೆ. ಆ ಬದುಕಿನ ಹಲವು ಮಗ್ಗುಲಗಳ ಮಾನವೀಯ ಸಂಘರ್ಷ, ಅಸ್ಮಿತೆ, ಅಸಹಾಯಕ ಸ್ಥಿತಿಗಳು, ಹಸಿವು, ಕಾಮ, ಉದ್ಯೋಗ, ರಾಜಕಾರಣ, ಅರ್ಥ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುವ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಯತ್ನ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕಥಾನಾಯಕ ಒಂದು ಅಸೈನ್ಮೆಂಟ್ಗಾಗಿ ಗಡಿಯ ಆಚೆ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನು ಅನುಭವಿಸಿದ, ಅನುಭವಿಸುತ್ತ ಸಾಗುವ ಬದುಕು ಟ್ರಾವಲಾಗ್ ಮೂಲಕ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಡಗಿನಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಸದರಬಜಾರ್ ತನಕ ಸಾಗಿದ ಪಯಣವಾಗಿದೆ.
ಸದರ ಎಂದರೆ ಮುಖ್ಯ, ಪ್ರಧಾನವೆಂದರ್ಥ. ಮುಖಿಯಾ, ಪ್ರಮುಖ ಎಂತಲೂ ಆಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಮಸಜಿದ್ ಅಥವಾ ಅಂಜುಮನ್ ಕಾ ಸದರ, ಅಂದರೆ ಮಸೀದಿ ಅಥವಾ ಆಂಜುಮನ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಎಂದಂತೆ. ಇದು ಪರ್ಶಿಯನ್ ಪದ. ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ಸದರ ಎಂಬ ಪದ ಹಾಗೂ ಬಜಾರ್ ಎಂಬ ಪದ ಸೇರಿ ಸದರ ಬಜಾರ್ ಎಂಬ ಭಿನ್ನ ರೂಪಾರ್ಥಕ್ಕೆ ಹೊರಳಿರಬಹುದು. ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಸದರಬಜಾರ್ಗಳು ವೇಶ್ಯೆಯರ ಅಡ್ಡಾಗಳಾಗಿರಲೂಬಹುದು ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.
ಸದರಬಜಾರ್ ಹಲವು ವರ್ಗಗಳ ಓದುಗರಿಗೆ ಅಪರಿಚಿತವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಲೋಕವೊಂದನ್ನು ತೆರೆದಿಡುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಗಡಿಭಾಗ, ಈಚಲ್ಕರಂಜಿ, ಅಬ್ದುಲ್ ಲಾಟ್ ಇವುಗಳು ಜವಳಿ ಉದ್ಯಮ, ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರಖಾನೆಗಳು ಇವುಗಳಿಂದ ಬೆಳೆದ ವಿಶಾಲವಾದ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಾಲನಿಗಳಂತೆ ಬೆಳೆದ ಊರುಗಳಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಕೆಲಸ ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಬಂದವರು, ಬರಗಾಲದಲ್ಲಿ ಗುಳೆ ಹೊರಟು ಬಂದವರು, ಕುಟುಂಬ ಹಾಗೂ ಸಮಾಜಗಳ ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳಿಂದಾಗಿ ಓಡಿ ಬಂದು ಇಲ್ಲಿ ವೇಶ್ಯೆಯರಾಗಿ ಬದುಕುತ್ತಿರುವವರು- ಇವರಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಕರ್ನಾಟಕದವರು, ಕನ್ನಡ ಕೃಷಿಕರು. ಗಡಿ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾಗಿರುವ ಸಂಕರ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವವರು. ಕೆಲವರು ತಾಯಿನುಡಿ ಮರೆತವರು. ಈ ಸಮಗ್ರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಲೋಕವನ್ನು ಡಿ.ಎಸ್. ಚೌಗಲೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಕಥನದ ಮಾದರಿ ವಾಸ್ತವ ವಾದವನ್ನು ಮೀರಿದ ಒಂದು ಕಾಲಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಮಾದರಿಯಿದು. ಶಿಷ್ಟ ಸಮಾಜ ನೋಡಲು ಬಯಸದ ಕೊಳೆಗೇರಿಗಳ, ವೇಶ್ಯಾವಾಟಿಕೆಗಳ, ಶ್ರಮಜೀವಿ ಬದುಕಿನ ಬಡತನ, ಹತಾಶೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಬದುಕಬೇಕೆನ್ನುವ ಛಲ ಇವುಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಓದುಗರಿಗೆ ಶಾಕ್ ಅಗುವಂಥ ವಿವರ ಹಾಗೂ ‘ಾಷೆಯ ಮೂಲಕ ಬಿಚ್ಚಿಡುವ ಮಾದರಿ ಇದಾಗಿದೆ. ವಿಡಿಯೋ ಕ್ಯಾಸೆಟ್ಗಳು ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೂ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿ ವಿಡಿಯೋ ಪಾರ್ಲರ್ಗಳಲ್ಲಿ ನೀಲಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ವರ್ಣನೆಯಿಂದ ಆರಂಭವಾಗುವ ಈ ಕೃತಿ ಮುಂದೆ ಸೂಕ್ತಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಾಸ್ತವಗಳ ದಾಖಲೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಲೈಂಗಿಕತೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ರಾಜಕೀಯ, ಕಾರ್ಮಿಕರ ಸಂಘಟನೆಗಳು, ಸದರಬಜಾರ್ನಂಥ ಕೆಂಪು ದೀಪದ ನರಕಗಳು ಇವೆಲ್ಲವೂ ಕೃತಿಗೆ ಬಂದು ಸೇರುತ್ತವೆ. ಕೃತಿಯ ಪ್ರಭಾವಿಯಾದ ಕೇಂದ್ರ ರೂಪಕವೆಂದರೆ ಸದರ ಬಜಾರ್.
ಮನುಷ್ಯ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ವಸ್ತುಗಳನ್ನಾಗಿಸುವ ಬಂಡವಾಳದ ಮೂರ್ತ ರೂಪವಾಗಿದೆ ಇದು. ಮನುಷ್ಯ ಜೀವಿಗಳ ಸ್ವಭಾವದ ಮೂಲದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವ ಅದಿಮ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಸಂಕೇತವೂ ಆಗಿದೆ. ಇದರ ಸುತ್ತ ಹಾಗೂ ಹಲವು ಊರುಗಳ ಸುತ್ತ ಚಲಿಸುವ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಜೀವಂತಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ನಮ್ಮನ್ನು ಅವರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹತ್ತಾರು ಪಾತ್ರಗಳಿವೆ. ನಿರೂಪಕನು ಕೇಳುವ ಅನೇಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ, ನಮ್ಮ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ಜವಾಬು ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದೇ ಕಟುವಾಸ್ತವ.
ಗಡಿಯಂಚಿನ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅನುಭವವನ್ನು ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್ನ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೂ ಲೇಖಕರೊಳಗೆ ಬತ್ತದೇ ಒರತೆಯಾಗಿ ಜಿನುಗುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಆದರೆ, ಲೇಖಕರು ಸ್ವತಃ ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಕಲೆಗಳ ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಂದೂಡುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದು, ಈಗ ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ನಡೆದ ಅನುಭವಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಬದುಕನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಜನರ ಜೀವನವನ್ನು ಈ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಅಂಶ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ.
ಗಡಿಭಾಗದ ಊರುಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ರಾಜಕೀಯ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಮನುಷ್ಯ ಜೀವಿಗಳ ಸ್ವಭಾವದ ಮೂಲದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವ ಅದಿಮ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳ ಸಂಕೇತಗಳು, ಬದುಕಿನ ಭಾವನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕರಗಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳಿಂದ ದೂರ ಇರುವ ಜನ ಸಮೂಹಗಳು ಅವರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಬೇಳೆ ಬೇಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ನಾಯಕರು. ಇವರುಗಳು ಬಡವರ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಮೇಲೆ ಹೊಡೆದು ಅವರುಗಳ ಬದುಕಿನ ಮೇಲೆ ಗೋರಿಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಆ ಗೋರಿಗಳ ಮೇಲೆ ವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಯಜಮಾನಿಕೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಬದುಕಿನ ಚಿತ್ರಣವು ಈ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಸಹೃದಯರ ಮನಮುಟ್ಟುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಡಾ.ಡಿ.ಎಸ್.ಚೌಗಲೆ ಅವರು ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಿಂದ ಪರಿಚಿತರು. ಸಾಕಷ್ಟು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಿರುವ ಇವರು ಮೂಲತಃ ನಾಟಕಕಾರರು. ಮರಾಠಿ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ನಡುವೆ ಅನುಸಂಧಾನ ಸೃಷ್ಟಿಸಿರುವ ಇವರು, ಎರಡು ಭಾಷೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭುತ್ವ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ದಿಶಾಂತರ, ಕಸ್ತೂರಬಾ, ವಖಾರಿ ಭಾಷ, ಜನಮಿತ್ರ, ಅರಸು, ಮುಂತಾದ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿರುವ ಇವರು, ಮುಂಬೈ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಂದೇಡದ ಮರಾಟ್ವಾಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ನಾಟಕ ವಿ‘ಾಗದಲ್ಲಿ ಮರಾಠಿರಂಗ ತಜ್ಞರಾಗಿ ಸಹ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ನಾಟಕಗಳು ಮುಂಬೈ, ಪುಣೆ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಚೆನ್ನೈ, ಹೈದರಾಬಾದ್, ಕೊಚ್ಚಿ, ಡೆಲ್ಲಿ ಸೇರಿದಂತೆ ದೇಶದ ಹಲವೆಡೆ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ಗ್ರೂಪ್ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಂಡಿವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಚದುರಂಗ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಜೋಳದ ರಾಶಿ ದೊಡ್ಡನಗೌಡ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಕಾದಂಬರಿ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಾಟಕದಂತೆ ಓದಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮುಂದೇ ಇದನ್ನು ನಾಟಕವನ್ನಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದರೂ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ವೀರಲೋಕದವರು ಪ್ರಕಾಶನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ನಿರಂತರ ಶೋಷಣೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯರಿಗೆ, ಈ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಅರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿರುವುದು, ಕಾದಂಬರಿಕಾರರ ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳಕಳಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಸಂಶಯವಿಲ್ಲ. ಡಾ.ಡಿ.ಎಸ್.ಚೌಗಲೆ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮೂಡಿ ಬರಲಿ ಎಂದು ಹಾರೈಸೋಣ.
ಲೇಖಕ – ಡಾ.ಆರ್.ನಾಗರಾಜು, ಸಾಹಿತಿ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಚಿಂತಕ